एखादे फुलपाखरू बर्याच वेळा पाहिलेले असते परंतू तरीदेखील प्रत्येकवेळी बघताना त्याची मिळणारी नवनवीन माहिती ज्ञानात भर घालत असते. सह्याद्रीत फिरताना अशी अनेक फुलपाखरे आपले लक्ष वेधून घेतात. लोहगड, सज्जनगड, तिकोना, राजगड, त्रिंगलवाडी आणि काल कण्हेरगडावर फिरताना मला भेटलेले हे फुलपाखरू.
पेंटेड लेडी हे त्याच्या रंगामुळे दुरूनही सहज ओळखता येण्यासारखे आहे. ह्याच्या लालसर-गुलाबी रंगाच्या पंखांवर कोपर्यात काळ्या-पांढर्या ठिपक्यांची झालार दिसते. पंखांच्या वरील बाजूस ही नक्षी अधिक उठावदार असते.पंखांवर छोटे-मोठे काळे ठिपके दृष्टीस पडतात. पंखांची पुढील बाजू पांढरट तपकिरी रंगाची असून त्यावर पांढरे आणि फिकट काळे ठिपके दिसतात. तपकिरी रंगामुळे पंख मिटून बसले असताना हे फ़ुलपाखरू लगेच दृष्टीस पडत नाही. ह्याच्या पंखांचा विस्तार साधारण:त ६ ते ७ से.मी. पर्यंत असतो. नर आणि मादी दिसायला सारखेच असून ह्यांचा वावर गवताळ प्रदेश आणि कोरांटी वनस्पतीवर आढळतो.
पेंटेड लेडी हे त्याच्या रंगामुळे दुरूनही सहज ओळखता येण्यासारखे आहे. ह्याच्या लालसर-गुलाबी रंगाच्या पंखांवर कोपर्यात काळ्या-पांढर्या ठिपक्यांची झालार दिसते. पंखांच्या वरील बाजूस ही नक्षी अधिक उठावदार असते.पंखांवर छोटे-मोठे काळे ठिपके दृष्टीस पडतात. पंखांची पुढील बाजू पांढरट तपकिरी रंगाची असून त्यावर पांढरे आणि फिकट काळे ठिपके दिसतात. तपकिरी रंगामुळे पंख मिटून बसले असताना हे फ़ुलपाखरू लगेच दृष्टीस पडत नाही. ह्याच्या पंखांचा विस्तार साधारण:त ६ ते ७ से.मी. पर्यंत असतो. नर आणि मादी दिसायला सारखेच असून ह्यांचा वावर गवताळ प्रदेश आणि कोरांटी वनस्पतीवर आढळतो.
कोरांटी वनस्पतीवर मादीने अंडी घातल्यावर ५ ते ७ दिवसांत त्यातून सुरवंट बाहेर येते. ह्या वनस्पतीच्या पानांवरच हे आपली उपजीविका करते आणि त्याच्या डोक्यावरील चिकट स्त्रावामुळे हे तेथे चिकटून राहते. पुढील ७ ते १० दिवसात ह्या सुरवंटाची वाढ पूर्ण होते आणि त्याच्या पंखविस्ताराला सुरुवात होते. साधारण पुढील १० दिवसात ही वाढ पूर्ण होते आणि ते उडण्यासाठी तयार होते.
पंखविस्तार झाल्यावर पेंटेड लेडीचे आयुष्यमान अवघे १५-२० दिवसांचे असते. ह्या काळात त्यांचा भर अधिकाधिक पुनरुत्पादन करून ही प्रक्रिया जीवित ठेवण्यावर असतो.
जगात सर्वाधिक प्रमाणात आढळणारे फुलपाखरू म्हणून पेंटेड लेडी सर्वज्ञात आहे. भारतात देखील हे सर्वत्र आढळते. अत्यंत चंचल असे हे फुलपाखरू खूप वेगाने उडते आणि त्यामुळे ह्याचे फोटो काढण्यासाठी तुमच्याकडे भरपूर वेळ असायला हवा हे मात्र नक्की !
Scientific name : Vanessa cardui
Class/ Family : Insecta / Nymphalinae
संदर्भ : महाराष्ट्रातील फुलपाखरे (डॉ. राजू कसंबे)
--अमोल नेरलेकर
